İran'da 14. dönem cumhurbaşkanlığı seçimlerini muhafazakar rakibi Said Celili'ye karşı kazanarak ülkenin dokuzuncu cumhurbaşkanı olan Mesud Pezeşkian, sadece siyasi geçmişiyle değil, aynı zamanda benzersiz konumuyla da öne çıkıyor.
Reformcu siyasetçi Pezeşkiyan, 29 Eylül 1954'te Mahabad şehrinde Türk-İranlı bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi ve Türk kimliğinden duyduğu gururu her fırsatta dile getirdi.
Soyadı Farsça'da “Doktorlar” anlamına gelen Pezeşkiyan, Tebriz Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden mezun oldu. 1980-1988 yılları arasında İran-Irak Savaşı sırasında hem savaşçı hem de sağlık görevlisi olarak görev yaptı.
1985 yılında genel tıp kursunu tamamlayan Pezeshkiyan, savaşın ardından eğitimine Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nde genel cerrahi alanında uzmanlaşarak devam etti.
1993 yılında Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nde kalp cerrahisi alanında ihtisas yapan Pezeşkiyan, 1994-1999 yılları arasında Tebriz Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nde rektörlük yaptı.
EŞİNİ VE OĞLUNU TRAFİK KAZASINDA KAYBETTİ
Pezeşkiyan, 1994 yılında eşi Fatma Mecidi'yi ve bir çocuğunu trafik kazasında kaybetti. Geriye kalan iki oğlu ve bir kızını tek başına büyüttü ve bir daha evlenmedi. Pezeshkian'ın kaybı ve fedakarlığına ilişkin bu hikaye, onu şefkatli ve dirençli bir figür olarak gören İran toplumundaki pek çok kişinin sempatisini ve saygısını kazandı.
Pezeshkian'ın siyasi hayatı, 1997 yılında eski cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi döneminde sağlık bakanı yardımcılığına atanmasıyla başladı. Daha sonra 2001 yılında Hatemi döneminde Sağlık Bakanı olarak atandı ve 2005 yılına kadar bu görevi sürdürdü.
Ülkede 2008 yılında yapılan genel seçimlerde Tebriz'den milletvekili olarak parlamentoya girmeyi başaran Pezeşkiyan, o tarihten bu yana Tebriz'i temsilen beş dönem görev yaptı.
Sert Eleştirilere Direnmedi ve Batıyla İyi İlişkileri Sürdürdü
Pezeshkian, hükümetin muhalefete yönelik tutumuna yönelik sert eleştirilerden kaçınmadı. 2009 Cumhurbaşkanlığı seçimi sonrasında yaşanan olaylar sonrasında Meclis'te güvenlik güçlerinin müdahalesini eleştiren bir konuşma yapan Pezeşkiyan, muhafazakar milletvekilleriyle gerginlik yaşadı.
2013 İran cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yarışan ancak daha sonra adaylığından çekilen Pezeşkiyan, 2016 yılında 4 yıl boyunca İran parlamentosu başkan yardımcılığı görevini yürütmüştü. Bu dönemde nükleer anlaşmayı ve Batı ile iyi ilişkileri savundu.
Pezeşkiyan'ın 2021 seçimleri adaylığı Anayasayı Koruma Kurulu tarafından reddedildi. 1 Mart'ta yapılan parlamento seçimlerinde Tebriz milletvekili olarak yeniden Meclis'e girdi.
MAHSA EMİNİ'NİN VEFAT SONRASI AÇIKLAMALARI
Eylül 2022'de İran'da Mahsa Emini adlı genç bir kadının polis nezaretindeyken hayatını kaybetmesinin ardından devlet televizyonunda katıldığı bir programda konuşan Pezeshkian, kadınlara yönelik zorunlu örtünme yasasından kaynaklanan müdahalelerin durumu daha da kötüleştirdiğini ve durdurulması gerektiğini söyledi. .
şef, “Çocuklarımızın iffetli olmasını istiyoruz ama bu davranışlar onları dinden uzaklaştırıyorsa bu yönteme devam etmemeliyiz.” dedi.
EKONOMİ VE ADALET SORUNLARINI ÇÖZECEĞİNİN SÖZÜNÜ SÖYLEDİ
Eski cumhurbaşkanları Muhammed Hatemi ve Hasan Ruhani ile eski Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif'ten açık destek alan Pezeşkiyan, seçim kampanyalarında ülkedeki “etnik ve mezhepsel ayrımcılık” ve zorunlu örtünme sorununu vurguladı. Ekonomi ve adaletle ilgili sorunları çözeceğine söz verdi.
İnternet yasaklarının büyük ölçüde kaldırılacağının sözünü veren Pezeşkiyan, iç ve dış politikada büyük reformlar yapılması ve Batı ile ilişkilerin iyileştirilmesi gerektiğini söyledi.
Pezeshkian, 2005'ten sonra İran'da cumhurbaşkanı seçilen ilk reformcu isim oldu.